Διακόσια χρόνια μετά

 

Των Απόστολου Κόκκαλη, Αποστόλη Μπάτζιου και Θάνου Χείρα*

 

Τι συνέβη, άραγε, στις 25 Μαρτίου του 1821 και την έχουμε αναδείξει ως την ημέρα της εθνικής μας εορτής; Τίποτα απολύτως λένε οι ιστορικοί. Ή σχεδόν τίποτα, για να είμαστε ακριβείς, πέρα από κάποιες αψιμαχίες. Κανένα σπουδαίο πολεμικό γεγονός που να δικαιολογεί αυτή την επιλογή δεν συνέβη. Ακόμα και η ύψωση του λαβάρου της Μονής της Αγίας Λαύρας και η ορκωμοσία των παλληκαριών από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό θεωρείται εθνικός μύθος. Η ύπαρξή του αποδίδεται στον Γάλλο περιηγητή και ιστορικό Φρανσουά Πουκεβίλ, ο οποίος συνέγραψε την τετράτομη Ιστορία της Αναγεννήσεως της Ελλάδος (1824). Η ιστορία διαδόθηκε από στόμα σε στόμα, αλλά και μέσω του πίνακα «Ο Όρκος της Αγίας Λαύρας» του σημαντικού Έλληνα ζωγράφου Θεόδωρου Βρυζάκη. Άλλωστε και ο ίδιος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν αναφέρει λέξη για το περιστατικό στα απομνημονεύματά του. Είναι ιστορικά εξακριβωμένο ότι η ορκωμοσία των επαναστατών έγινε από τον τελευταίο εκείνη την ημέρα στην Πλατεία του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα. Η επέτειος εορτασμού του εθνικού ξεσηκωμού στις 25 Μαρτίου καθιερώθηκε τον Μάρτιο του 1838 από τον βασιλιά Όθωνα, προκειμένου να συνδεθεί με το εκκλησιαστικό γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ήταν και επιθυμία, εξάλλου, του Αλέξανδρου Υψηλάντη και της Φιλικής Εταιρείας να συνδεθεί η έναρξη της επανάστασης με μια μεγάλη εκκλησιαστική εορτή για να τονωθεί το φρόνημα των υπόδουλων Χριστιανών. Στην πραγματικότητα, η Επανάσταση δεν ξεκίνησε εκείνη την ημέρα, αλλά λίγο νωρίτερα στην Πελοπόννησο, μία περιοχή με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς και μικρή στρατιωτική παρουσία Οθωμανών.

Σήμερα η Ελλάδα μετρά Διακόσια χρόνια ως κράτος, ως μια οντότητα που προέκυψε από τις συγκυρίες. Συγκυρίες δεν μπορούν παρά να νοούνται η παρακμή μιας αυτοκρατορίας, η μοιραία αναδιαμόρφωση της καθεστηκυίας τάξης και η αναδιανομή των συμφερόντων στην ανατολική Μεσόγειο.  Έχει ειπωθεί πολλές φορές ότι «η Ελλάς εγεννήθη εκ των συμφερόντων» ή «αν δεν ήσαν αι μεγάλαι δυνάμεις θα ευρισκόμεθα υπό την οθωμανική κυριαρχία» -και αν όχι αυτό, θα μετρούσαμε τουλάχιστον λιγότερα χρόνια ως κράτος- ή «χωρίς τα ξένα δάνεια τίποτα δεν θα ήσαν δυνατό». Πράγματι, είναι ιστορικά αδιαμφισβήτητη η συνεισφορά εξωτερικών παραγόντων στον εθνικό αγώνα και την τελική επιτυχία του. Όμως, όποια κι αν ήταν η συνδρομή των Μεγάλων Δυνάμεων και των διεθνών συνθηκών, καταλύτης στην πορεία και επιτυχία της Επανάστασης ήταν, είναι, και θα είναι ο αγώνας των Ελλήνων. Χωρίς την ελληνική ψυχή δεν θα βρισκόμασταν στη θέση που είμαστε τώρα, στη θέση ενός αναπτυγμένου κράτους, μιας χώρας που είναι άξια να συνεχίσει την ιστορική της παρακαταθήκη, και που παρά τις οικονομικές δυσχέρειες δεν το βάζει κάτω.

Στην ιστορική μας πορεία ως κράτος έχουμε περάσει και θριάμβους και διχόνοιες και δυσκολίες. Τους μεν πρώτους τους τιμούμε, τις δε δεύτερες τις αντιμετωπίζουμε πρόσωπο με πρόσωπο. Αυτή είναι και η ουσία της ελληνικής ψυχής. Όσο απαιτητικές κι αν ήταν οι εκάστοτε συνθήκες, οι Έλληνες στάθηκαν πάνω από τις περιστάσεις και έθεσαν υπεράνω όλων την πατρίδα. Άλλωστε χωρίς εθνική ομοψυχία και χωρίς συνείδηση του ανήκειν δεν μπορούμε να καταφέρουμε πολλά. Ακόμα και σήμερα, στις πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε, όλοι επιζητούμε το καλό της χώρας μας, ανεξαρτήτως της πολιτικής μας τοποθέτησης. Η εθνική συνείδηση είναι αυτή που ενέπνεε και εμπνέει θάρρος στους Έλληνες στη διάρκεια της ιστορίας μας.

Διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση, ερχόμαστε να γιορτάσουμε για ακόμα μια φορά γεγονότα που στιγμάτισαν τόσο την ιστορία λόγω της δυναμικής πολεμικής τους φύσης όσο και το Ελληνικό Πνεύμα, που αναβίωσε με δυναμισμό, ελπίδα και αγωνία για ελευθερία. Σήμερα τιμούμε των αγώνα όλων των ηρώων, γνωστών και αγνώστων που πολέμησαν με αυταπάρνηση και δύναμη ψυχής για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι.

Όλα αυτά λοιπόν επανέρχονται στο προσκήνιο σε μία περίοδο που οι σχέσεις της Ελλάδας με την γείτονα χώρα, υπό τον ζυγό της οποίας ήμασταν υποδουλωμένοι πριν Διακόσια χρόνια, βρίσκονται σε μια έντονη και τεταμένη κατάσταση. Οι αιτιάσεις της γείτονος στο Αιγαίο ολοένα και αυξάνονται, οι προκλήσεις σε θάλασσα και αέρα δεν σταματούν ποτέ, ενώ τον Φεβρουάριο του 2020 σταθήκαμε μάρτυρες πρωτοφανών γεγονότων στα σύνορα μας, οπόταν και χιλιάδες μετανάστες προέβησαν σε μια ιδιαίτερα ύποπτη μαζική προσπάθεια να τα διαβούν μετά βίας. Ποια θα μπορούσε να είναι επομένως η αντίδραση της χώρας μας, σε αυτού του είδους τις προκλήσεις, από το να στέκεται ενωμένη συσπειρώνοντας όλους τους Έλληνες και δίνοντας μια ηχηρή απάντηση σε αυτούς που άλλοτε κατείχαν τα εδάφη της, θυμίζοντας τους τη στάση των τέκνων της διακόσια χρόνια πριν…

Η επιμονή και υπομονή της Φιλικής Εταιρείας, το σθένος και η πυγμή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, η ολοκληρωτική ανάμειξη του κληρικού Παπαφλέσσα στον εθνικό ξεσηκωμό, το θάρρος της Μπουμπουλίνας, το άδικο τέλος του Οδυσσέα Ανδρούτσου, η θυσία του Αθανασίου Διάκου και η αυταπάρνηση της Μαντώς Μαυρογένους, αποτελούν μόνο ένα δείγμα της δίψας για ελευθερία αλλά και των δυσκολιών που μια τέτοια εξέγερση επεφύλασσε. Ας κρατήσουμε την 25η Μαρτίου ως την αρχή του τέλους μίας δυσβάσταχτης κυριαρχίας, η οποία ταλάνιζε μακραίωνα το έθνος μας, κι ως σύμβολό του, θυμίζοντας μας τον αγώνα για ελευθερία, τη δίψα για απελευθέρωση και ανεξαρτησία. Διακόσια χρόνια μετά, ενθυμούμενοι το πάθος των προγόνων μας για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού και την ελευθερία ενός έθνους, μπορούμε κι εμείς να αντικρύσουμε τις δυσχέρειες της επικαιρότητας με σθένος, έχοντας ως κίνητρο και έμπνευση αυτό που μας ενώνει. Με αρωγό την εθνική μας συνείδηση μπορούμε να ξεπεράσουμε κάθε δυσκολία, οποιαδήποτε και αν είναι η μορφή της.

Διακόσια, λοιπόν, χρόνια μετά, ας θυμηθούμε πως η Ελλάδα μας ένωνε, η Ελλάδα μας ενώνει και η Ελλάδα θα μας ενώνει!

  

Πηγή Εικόνας:

https://eleftherostypos.gr/wp-content/uploads/2020/03/agnostos-stratiotis-25-martiou-1200x800.jpg
 
*Ο Απόστολος Κόκκαλης είναι Πρόεδρος του Visualizing in Thrace. Ο Αποστόλης Μπάτζιος είναι μέλος του Δ.Σ. του Visualizing in Thrace. Ο Θάνος Χείρας είναι Υπεύθυνος Ανθρώπινου Δυναμικού του Visualizing in Thrace.