Ταϊβάν: Η Ουκρανία της Ασίας

*Γράφει ο Αθανάσιος Κατζιγκάς - Προπτυχιακός σπουδαστής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του ΔΠΘ

Αναμφίβολα, η πρόσφατη επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία συνταράσσει την επικαιρότητα. Πολλοί ήδη γνώριζαν την κόντρα ανάμεσα σε αυτές τις χώρες και και για αρκετό καιρό υπήρχε η ανησυχία να εξελιχθεί σε κανονικό πόλεμο σε ευρωπαϊκά εδάφη. Λιγότεροι, όμως, είναι αυτοί οι οποίοι γνωρίζουν ή ανησυχούν για μια παρόμοια μακροχρόνια διαμάχη στην άλλη άκρη του κόσμου. Αναφέρομαι, φυσικά, στην διαμάχη ανάμεσα στην δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου, την Κίνα και σε ένα μικρό νησί, μόλις 130 χιλιόμετρα μακριά της, την Ταϊβάν.

Οι σχέσεις μεταξύ της Κίνας και της Ταϊβάν αποτελούν για δεκαετίες ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, προκαλώντας αναστάτωση στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και με το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στο Κομμουνιστικό Λαϊκό Κόμμα της Κίνας και στο Εθνικιστικό Κόμμα της Κίνας, ήταν φανερό ότι η αναταραχή που προκάλεσε ο πόλεμος θα συνεχιζόταν και στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας.

Προκειμένου να επικρατήσει επί των Κινέζων Εθνικιστών, ο Mao Zedong , ως επικεφαλής των κομμουνιστών, μετά από μάχες με τους αντιπάλους του κατόρθωσε να καταλάβει τη πρωτεύουσα Nanjing. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάκτησης ήταν η απομάκρυνση των Εθνικιστών Κινέζων από τα εσωτερικά εδάφη της Κίνας. Το πεδίο ήταν πλέον ελεύθερο για την ίδρυση του νέου κομμουνιστικού κράτους της Κίνας, τον Οκτώβριο του 1949.

Οι Κινέζοι Εθνικιστές, μετά την ήττα τους κατέφυγαν στη νήσο Ταϊβάν και όρισαν ως προσωρινή πρωτεύουσα της την Ταϊπέι. Η Δημοκρατία της Κίνας (Republic of China, ROC), όπως είναι επίσης γνωστή, μετέφερε όλα τα στρατεύματα και τον πληθυσμό της σε αυτή την περιοχή, τα οποία συνολικά αριθμούσαν τα 6 εκατομμύρια. Πριν όμως φτάσουν πήραν μαζί τους μεγάλο μέρος των αποθεμάτων χρυσού και ξένου συναλλάγματος της Κίνας. Επίσης, μέχρι και σήμερα έχει υπό την κατοχή της μερικά εδάφη σε περιοχές γύρω από το κεντρικό νησί, όπως τις Kinmen, Wuqiu (πλέον μέρος του Kinmen), τα Matsu Islands και δύο ακόμα μεγάλα νησιά την Νότια Σινική Θάλασσα.

Παρ’ όλη την ιστορική διαμάχη μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν και την προφανή ιδεολογική διαφορά ανάμεσα στην Λαϊκή Δημοκρατία και στην Δημοκρατία της Κίνας καμία από τις δύο δεν σταμάτησε να θεωρεί τον εαυτό της ως την πραγματική Κίνα. Και στο σημείο αυτό γίνεται ξεκάθαρη η αιτία της πάλης ανάμεσα στις δύο αυτές χώρες, εκτός από το προφανές ιδεολογικό κομμάτι. Υπάρχει η λεγόμενη “One China Principle”, σύμφωνα με αυτή η Κίνα είναι μία χώρα και τα εδάφη της Ταϊβάν ανήκουν στην Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, και πάνω σε αυτή στηρίζεται το μεγαλύτερο μέρος των διεκδικήσεων της Κίνας επί των εδαφών της Ταϊβάν. Η Κίνα προτάσει τον εαυτό της ως τον πραγματικό κληρονόμο του κινεζικού πολιτισμού και κυρίαρχου της περιοχής. Ωστόσο, για την καλύτερη κατανόηση της διαμάχης ανάμεσα στην Κίνα και στην Ταϊβάν εκκρεμεί η κατανόηση ενός μεγαλύτερου προβλήματος στην περιοχή της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Σε αυτή την γεωγραφική θαλάσσια έκταση συνορεύουν αρκετά κράτη. Όλα τους διεκδικούν μερίδιο στην εκμετάλλευση των φυσικών και όχι μθαλάσσιων και υποθαλάσσιων πόρων. Αρχικά, στο Διεθνές Δίκαιο υπάρχουν ξεκάθαροι νόμοι που καθορίζουν την δικαιοδοσία του κάθε κράτους στην θάλασσα. Αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ.

 

        Στην περίπτωση της Νότιας Σινικής Θάλασσας, οι χώρες που εμπλέκονται εκτός της Κίνας και της Ταϊβάν, είναι η Μαλαισία, η Ινδονησία, το Μπρουνέι και οι Φιλιππίνες. Η κάθε χώρα από αυτές διεκδικεί μία συγκεκριμένη περιοχή, μέσα στα όρια της οποίας πρόκειται να εκμεταλλευτούν τους διαθέσιμους πόρους, συνηθέστερα τους αλιευτικούς, όπως ιστορικά αποδεικνύεται. Η περιοχή απέκτησε μεγαλύτερη σημασία μετά την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας και την ανάδειξή της ως μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στην εξαγωγή προϊόντων. Γίνεται λόγος για αξία που ξεπερνά κατά πολύ την αξία των εξαγωγών σε σύγκριση με την διώρυγα του Παναμά. Επίσης, εκτός από τα συμφέροντα των προαναφερθέντων χωρών, στην περιοχή εμπλέκονται και συμφέροντα τρίτων χωρών, όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Νότια Κορέα, κ.α., οι οποίες δεν επιθυμούν να δουν μείωση στα ποσοστά των κερδών τους λόγω της διαμάχης.

        Το ζήτημα περιπλέκεται περισσότερο από την στιγμή που έρχεται στο τραπέζι το θέμα της διεκδίκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων επί ακατοίκητων νησιών τοποθετημένα στο μέσο του αρχιπελάγους, καθώς επίσης και η διεκδίκηση του ελέγχου των εμπορικών διόδων. Στο παρελθόν έχει δει το φως της δημοσιότητας ένας μεγάλος αριθμός καταγγελιών για την στρατικοποίηση μερικών νησιών από την Κίνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η Νότια Σινική Θάλασσα να γεμίζει από μικρές σκόρπιες στρατιωτικές βάσεις της Κίνας, δημιουργώντας ένα αίσθημα ανασφάλειας για όλες τις χώρες της περιοχής. Πέρα από την διεκδίκηση αυτών νησιών η Κίνα προχώρησε και στην κατασκευή τεχνητών νησιών, στα οποία επίσης κατασκευάζει στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο εξακολουθεί να προκαλεί πονοκέφαλο στα κράτη που συνορεύουν με την Κίνα εδώ και δεκαετίες, ή τουλάχιστον από την στιγμή που την εξουσία ανέλαβε ο κ. Xi.      

Η Ταϊβάν δέχεται επίσης πιέσεις και στον τομέα της διπλωματίας. Είναι πλέον δύσκολο για αυτή όχι μόνο να βρει νέους συμμάχους που θα την βοηθήσουν και θα την στηρίξουν απέναντι στην κινεζική προκλητικότητα, αλλά και να διατηρήσει τις ήδη υπάρχουσες συμμαχίες. Η Κίνα τα τελευταία χρόνια έχει επενδύσει μεγάλο μέρος των κεφαλαίων της στην ανάπτυξη ενός μεγάλου παγκόσμιου δικτύου μεταφορών και εμπορίου. Το λεγόμενο Belt and Road Initiative περιλαμβάνει επενδύσεις σε χώρες τις Ασίας, της Αφρικής και ακόμα και της Ευρώπης. Ανάμεσα σε αυτές και η Ελλάδα με την ανάπτυξη του λιμανιού του Πειραιά. Ειδικά στις χώρες της Αφρικής, όπου η αναζήτηση επενδύσεων είναι πρωταρχικός στόχος κάθε κυβέρνησης, η Κίνα έχει υπάρξει η χώρα με τα μεγαλύτερα κεφάλαια που οδήγησαν σε κατασκευές δρόμων, σιδηροδρόμων, λιμανιών, αεροδρομίων, κ.α. Όμως, η Κίνα σίγουρα δεν θα έδινε χρήματα χωρίς να ζητά κάτι ως αντάλλαγμα. Λέγεται, ότι η πολιτική αυτή αποτελεί “παγίδα χρέους”, ωστόσο, είτε αυτό ισχύει είτε όχι, η Κίνα επιθυμεί να φέρει περισσότερα κράτη με το μέρος της και εναντίων της Ταϊβάν. Σύμφωνα με διάφορες πηγές, η Κίνα ζητά από το κράτη που επωφελούνται από αυτές τις χρηματοδοτήσεις, να αρνηθούν την αυτονομία της Ταϊβάν ως ξεχωριστό κράτος από την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, είτε σε περίπτωση που την έχουν αναγνωρίσει στο παρελθόν,  να ανακαλέσουν αυτή την απόφαση. Πιο πρόσφατα, η Νικαράγουα έπαψε να αναγνωρίσει την Ταϊβάν και τάχθηκε με το μέρος της Κίνας. Με βάση αυτά, εύκολα εξηγείται γιατί η Ταϊβάν απομονώνεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια.

Σε αυτό τον όλο και μεγαλύτερο κίνδυνο, η Ταϊβάν από μόνη της δεν έχει τις στρατιωτικές δυνατότητες να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Αν γίνει έστω και μία απλή σύγκριση των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων με των αντίστοιχων της Ταϊβάν, θα γίνει κατανοητό γιατί η Ταϊβάν βρίσκεται στην ουσία στο έλεος της Κίνας. Το ενεργό στρατιωτικό προσωπικό της Κίνας ανέρχεται στα 2.035.000, ενώ το αντίστοιχο της Ταϊβάν είναι μόλις 163.000.

Για τον λόγο αυτό η Ταϊβάν αναζήτησε στρατιωτική συνδρομή στις ΗΠΑ, οι οποίες της έχουν δώσει κατά καιρούς υποσχέσεις βοήθειας και στήριξης σε περίπτωση γενικευμένης στρατιωτικής επίθεσης από την Κίνα. Στις αρχές του 2000, η παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή της σινικής θάλασσας αποτέλεσε παράγοντα σταθερότητα και αποφυγής σύγκρουσης. Πλέον, στην παρούσα φάση ο Πρόεδρος της Αμερικής Joe Biden, έχει δηλώσει ανοιχτά την πρόθεση του να στηρίξει την Ταϊβάν σε περίπτωση που η Κίνα αποφασίσει να επιτεθεί. Αυτή η άποψη βρίσκει πλέον υποστήριξη κι από τους αμερικανούς πολίτες.

Ήδη, πολλοί αναλυτές έχουν δημιουργήσει πλήθος πιθανών σεναρίων, τα οποία προβλέπουν την εξέλιξη μιας τέτοιας πολεμικής συμπλοκής. Ένας από αυτούς είναι ο Ian Eston, ο οποίος έχει αναπτύξει και αναλύσει τέτοια σενάρια. Μερικά από αυτά είναι μπλόκο στα νησιά Μάτσου, εισβολή στην περιοχή Κινμέν, καθώς και ένα πλήρες στρατιωτικό μπλόκο του νησιού. Υπάρχουν πολλά σενάρια ακόμα τα οποία όχι μόνο προβλέπουν τον τρόπο επίθεσης αλλά όλη την διαδικασία έως και το πιθανό αποτέλεσμα.

Με βάση τα δεδομένα που έχουμε από την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, η υπόσχεση του Προέδρου των ΗΠΑ για παροχή αμυντικής βοήθειας στην Ταϊβάν σε αντίστοιχη περίπτωση ίσως να μην κρατηθεί. Η αντίδραση των δυτικών δυνάμεων με την επιβολή σκληρών κυρώσεων σε όλους σχεδόν τους οικονομικούς και εμπορικούς τομείς της ρωσικής οικονομίας, ίσως να αποτελεί και την αντίδραση των ίδιων δυνάμεων στην περίπτωση της Κίνας. Η οικονομία της Κίνας αποτελεί μία από τις ισχυρότερες στον κόσμο με σταθερή ετήσια ανάπτυξη.  Η απόφαση της Κίνας να επιτεθεί στην Ταϊβάν έχοντας προηγουμένως λάβει υπόψη τις πιθανές κυρώσεις που θα την ακολουθήσουν θα έδειχνε μία τρομερή αποφασιστικότητα που αψηφά την Δύση και τις κόκκινες γραμμές που έχει θέσει.

Πάντως μέχρι στιγμής η Κίνα παρακολουθεί, δεν αντιδρά και μετρά τα λόγια και τις κινήσεις της. Μένει στην πλευρά της Ρωσίας αλλά δεν δείχνει να το παραδέχεται.  Θα συνεχίσει να κρατά παρόμοια θέση έως ότου φανεί ο νικητής του πολέμου στην Ουκρανία. Από εκεί και πέρα θα αποφασίσει την επόμενη κίνησή της.                                                                         

 

            Ηλεκτρονική Βιβλιογραφία:

www.aljazeera.com. “After Nicaragua Break, Who Are Taiwan’s Remaining Allies?,” December 10, 2021. https://www.aljazeera.com/news/2021/12/10/who-are-taiwan-diplomatic-allies#:~:text=Taiwan.

www.csis.org. “Background and Overview | Center for Strategic and International Studies,” n.d. https://www.csis.org/programs/international-security-program/isp-archives/asia-division/cross-strait-security-initiativ-0.

BBC News. “What’s behind the China-Taiwan Divide?” BBC News, May 26, 2021. https://www.bbc.com/news/world-asia-34729538.

Brown, David. “China and Taiwan: A Really Simple Guide to a Growing Conflict.” BBC, January 12, 2022. https://www.bbc.com/news/world-asia-china-59900139.

worldpopulationreview.com. “Countries That Recognize Taiwan 2020,” n.d. https://worldpopulationreview.com/country-rankings/countries-that-recognize-taiwan.

Eston, Ian. “China’s Top Five War Plans | 1.” Reuters, November 5, 2021. https://project2049.net/wp-content/uploads/2019/01/Chinas-Top-Five-War-Plans_Ian_Easton_Project2049.pdf.

Maizland, Lindsay. “Why China-Taiwan Relations Are so Tense.” Council on Foreign Relations, May 10, 2021. https://www.cfr.org/backgrounder/china-taiwan-relations-tension-us-policy.

France 24. “Nicaragua Switches Diplomatic Recognition from Taiwan to China,” December 10, 2021. https://www.france24.com/en/live-news/20211210-nicaragua-switches-diplomatic-recognition-from-taiwan-to-china.

Ruwitch, John. “Would the U.S. Defend Taiwan If China Invades? Biden Said Yes. But It’s Complicated.” NPR, October 28, 2021, sec. World. https://www.npr.org/2021/10/28/1048513474/biden-us-taiwan-china.

Special Reports. “T-Day: The Battle for Taiwan.” Edited by Ian Eston. Reuters, 2021. https://www.reuters.com/investigates/special-report/taiwan-china-wargames/.

Πηγές εικόνων:

https://www.nationalreview.com/news/chris-hayes-misidentifies-ccp-propaganda-as-opinion-of-the-world/amp/

https://www.nbcnews.com/news/china/china-builds-islands-disupted-south-china-sea-ihs-janes-defense-n308856

https://fr.wikipedia.org/wiki/Conflit_en_mer_de_Chine_m%C3%A9ridionale#/media/Fichier:South_China_Sea_claims_map.svg

Stashwick, Steven. “China’s South China Sea Militarization Has Peaked.” Foreign Policy. Foreign Policy, August 19, 2019. https://foreignpolicy.com/2019/08/19/chinas-south-china-sea-militarization-has-peaked/