Οι θάλασσες είναι το όπλο μας;

Του Βασίλη Κωστάκη*

 

 Η σημασία της θάλασσας για τους Έλληνες είναι πραγματικά τεράστια, σχεδόν ιερή, καθώς έχει 14.800χλμ ακτογραμμή με αποτέλεσμα μέχρι και περιοχές που δε βρέχονται από κάποιο πέλαγος να είναι σε σχετικά μικρή απόσταση από αυτές. Μπορούμε να δούμε πως από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρξε η χρήση της θάλασσας για την ανάπτυξη της οικονομίας των νησιών αλλά και των άστεων, όπως επίσης για τον αποικισμό διαφόρων περιοχών στη Μεσόγειο. Σήμερα πιθανότατα δεν έχουμε καταλάβει την σημασία της θάλασσας και πόσο σημαντική είναι αυτή για την οικονομία μας, τον πολιτισμό μας και πάνω από όλα την εξωτερική πολιτική της Ελλάδος.

 Γενικότερα αν μελετήσουμε σε βάθος την ελληνική ιστορία θα δούμε τα πολλαπλά οικονομικά και πολιτισμικά οφέλη που είχε η εκτεταμένη χρήση της θάλασσας και πως μέσω αυτού κατάφεραν μεταγενέστερα οι Άγγλοι και οι Πορτογάλοι να γίνουν κοσμοκράτορες. Σήμερα με την ναυτιλία στα χειρότερα της και με τους εμπορικούς σταθμούς της χώρας να περιορίζονται στο μέτρημα των δακτύλων του ενός χεριού, δε θα έλεγε κανείς πως θέλουμε πράγματι το γεωγραφικό δώρο που μας έχει δοθεί να το εκμεταλλευτούμε. Θα πρέπει να αντιληφθούμε καλύτερα την έννοια «Μέγα το της θαλάσσης κράτος», όταν το κάνουμε αυτό θα καταφέρουμε να δούμε την πραγματική δύναμη που έχει η θάλασσα και κατ’ επέκτασιν η ναυτιλία.

 Επιπλέον, τα αλλεπάλληλα λουκέτα που μπήκαν πριν λίγες δεκαετίες σε λιμένες του Σκαραμαγκά και η υπολειτουργία των ναυπηγείων της Ελευσίνας, όπως επίσης η αδιαφορία των προηγούμενων κυβερνήσεων για ένα πραγματικό πολιτικό και οικονομικό σχέδιο με βάση τα ναυτιλιακά επαγγέλματα είναι στην κυριολεξία σχέδιο αυτοκτονίας για μία χώρα που περιβάλλεται από θάλασσα και αποτελεί εμπορικό διάδρομο που ενώνει ολόκληρες Ηπείρους.

 Οφείλουμε για να στηρίξουμε αυτή την άποψη να φέρουμε και μερικά ιστορικά στοιχεία για το πως η ναυτιλία έχει τρομερά οικονομικά οφέλη, πως πράγματι μπορούμε να ασκήσουμε εξωτερική πολιτική με αυτή, αλλά και πως μπορούμε να εξάγουμε τον πολιτισμό μας. Τα στοιχεία που θα δοθούν παρακάτω είναι την προ-επαναστατική περιόδο, ώστε να καταλάβουμε το πως μέχρι και υπόδουλο ένα κράτος μπορεί να φέρει εις πέρας τα παραπάνω που ειπώθηκαν. Από τα έτη 1801 μέχρι το 1805 το ποσοστό Ελληνικών πλοίων που αναχωρούσαν στο λιμάνι της Οδησσού ήταν 45,17%, από τα έτη 1806 εως το 1810 ήταν 50,52% και το απόλυτο ποσοστό που έφερε την πραγματική οικονομική ευημερία των Ελλήνων εμπόρων ήταν μεταξύ  της πενταετίας 1811 - 1815 που οι αναχωρήσεις των Ελληνικών πλοίων ήταν στο ποσοστό της τάξης του 91,7%. Σχεδόν αντίστοιχα ποσοστά είχε και το λιμάνι της Αλεξάνδρειας τα ίδια έτη, ενώ σε αυτό βλέπουμε πως από το 1781 εως το 1785 υπήρχαν 63% Ελληνικά πλοία στις αναχωρήσεις (Κρεμμυδάς Β. 1985). Σύμφωνα με τον Κρεμμυδά (1985), η ανάπτυξη της ναυτιλίας, στα χρόνια που μας απασχολούν, ήταν ραγδαία σε ταχύτητα, σε όγκο και σε επιχειρηματικότητα, ώστε σημάδεψε τις αλλαγές στον κόσμο του ελληνισμού ως το κριτήριο για τη «μέτρησή» τους. Θεωρήθηκε ως η δόξα του ελληνισμού που όδευσε στο Εικοσιένα. Φυσικά ο ίδιος αναφέρει την σημασία της συμφωνίας του Κιουτσούκ-  Καϊναρτζή που οδήγησε στην αλματώδη εξέλιξη της Ελληνικής ναυτιλίας, υπό την αιγίδα της ρωσικής σημαίας, αλλά και την σημασία της Γαλλικής επανάστασης όταν λόγω των Ναπολεώντιων πολέμων μεγάλο τμήμα των Ευρωπαϊκών καραβιών είχε αποσυρθεί από τις εμπορικές δραστηριότητες και έδωσε χώρο για την Χρυσή Εποχή της Ελληνικής ναυσιπλοΐας.

 Αξίζει να σημειωθεί πως, μέσω της ναυτιλίας μπορεί να δοθεί μία πολύ καλή λύση για την καταπολέμηση της ανεργίας που μαστίζει την χώρα, με θέσεις εργασίας τόσο σε εργατικό όσο και στον επιστημονικό κλάδο δημιουργώντας πάμπολλους επαγγελματίες του χώρου. Δυστυχώς πλέον έχει σχεδόν χαθεί το πανάρχαιο επάγγελμα του λιμενεργάτη που έδινε τα προς το ζην σε αρκετές οικογένειες, όπως και όλα τα επαγγέλματα που υποστήριζαν σε επιστημονικό επίπεδο αυτόν τον κλάδο.

 Εκτός αυτού, να μελετήσουμε σε βάθος τα οφέλη που έχουμε μέσω της ναυτιλίας για την εξωτερική πολιτική. Μιας και η Ελλάδα αποτελεί ένας από τους σημαντικότερους εμπορικούς κόμβους βρίσκεται σε θέση ισχύος και αναπάσα στιγμή όταν βρίσκεται απέναντι σε ένα κράτος που την απειλεί για τον οποιοδήποτε λόγο μπορεί να φέρει άμεσες εμπορικές κυρώσεις ή ακόμα να ασκήσει κωλυσιπλοΐα (εμπάργκο), δημιουργώντας απίστευτα προβλήματα στην αντίπαλη οικονομία. Με λίγα λόγια έχουμε στην κατοχή μας την «θύρα» από την οποία εισέρχονται και εξέρχονται καθημερινά ένας τεράστιος όγκος από έμπορες και μεταφορείς που στηρίζουν την παγκόσμια οικονομία.

 Τέλος, μέσω της ναυτιλίας μπορούμε να εξάγουμε τον πολιτισμό μας σε κάθε γωνιά του πλανήτη, έτσι ακριβώς όπως έκαναν οι πρόγονοί μας στην Μεσόγειο. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν κοιτίδες Ελληνισμού σε κάθε γωνιά του πλανήτη με έντονη οικονομική και πολιτισμική σημασία, ενώ ταυτόχρονα θα μπορούσε όπως και προ-επαναστατικά να δημιουργήσει ένα «λόμπυ» φιλελληνισμού.

 Κλείνοντας, τα οφέλη της ναυτιλίας είναι πάρα πολλά και είναι σχεδόν εγκληματικό να μην υπάρχει εθνικό σχέδιο που να στηρίζεται στην εκμετάλλευση αυτού του τομέα που θα φέρει τρομερά αποτελέσματα στην ετοιμοθάνατη Ελληνική οικονομία και θα βάλει πάλι την χώρα σε θέση ισχύος στην παγκόσμια σκακιέρα. Εφιστώ όμως την προσοχή των αναγνωστών στο ότι θα πρέπει να στηριχθεί ειδικότερα η «επαρχία» της Ελλάδος από αυτή την ευκαιρία, ώστε να αναπτυχθούν επιτέλους τα περιφερειακά αστικά κέντρα της χώρας.

 

Πηγές

Εικόνα:

 

https://images.app.goo.gl/LVgJ8yvobQBfgwvh9

 

Άρθρο:

Παναγόπουλος Β. (2019). Ιστορία του νέου Ελληνισμού 1770-1871. Τόμος 1 μέρος Β’, Η Οθωμανική κυριαρχία, 1770-1821, Οικονομική και κοινωνική οργάνωση. Αθήνα, Το Βήμα

 

* Ο Βασίλης Κωστάκης είναι προπτυχιακός φοιτητής της ΣΕΦΑΑ ΔΠΘ Κομοτηνής.